Συμβιώσεις και ανατροπές

Δεν είναι και μικρό γεγονός: “Η Γκρέτα Γκάρμπο ήρθε στην πόλη μας”! Αν ακουγόταν πριν από τον θάνατο της μεγάλης ντίβας, ο θόρυβος που θα προκαλούσε αυτή η αναγγελία θα ήταν τεράστιος. Κι ακόμη μεγαλύτερος αν αίφνης μια οικογένεια την συναντούσε μέσα στο ίδιο της το σπίτι. Πάνω σε αυτόν τον καμβά πλέκεται η υπόθεση του έργου του Φρανκ ΜακΓκίνες, που παρουσιάζει σε τρεις παραστάσεις, στο πλαίσιο των Δημητρίων, η Πειραματική Σκηνή της "Τέχνης".
Το έργο, που παρουσιάστηκε μόλις πριν από λίγους μήνες στη Βρετανία, προκαλεί συγκίνηση και γέλιο σε ίσες δόσεις, μέσα από τη σύγκρουση που αναπόφευκτα προκαλείται από την εισβολή της διάσημης ηθοποιού στην καθημερινότητα μιας οικογένειας.
“Κάπου είχα διαβάσει γι' αυτό το έργο, αλλά δεν θυμόμουν ούτε το όνομα του συγγραφέα. Ξαναδιάβασα όμως γι' αυτό στο ίντερνετ, και το παρήγγειλα αμέσως. Έφτασε στα χέρια μου σε δύο ημέρες, και ενώ συζητούσαμε με την Πειραματική να ανεβάσουμε ένα άλλο έργο, το αποφασίσαμε αμέσως”, λέει ο Γιάννης Μόσχος, που ανέλαβε τη σκηνοθεσία του έργου.
Η Γκρέτα Γκάρμπο είχε πράγματι επισκεφθεί το 1967 την Ιρλανδία. Με αφορμή αυτό το γεγονός ο ΜακΓκίνες πλάθει την ιστορία της οικογένειας που έχει χάσει την περιουσία της. Ένας πλούσιος Βρετανός έχει αγοράσει το κτήμα τους και τώρα αυτοί τον υπηρετούν. Ο Βρετανός προσκαλεί την Γκάρμπο στο σπίτι του και η παρουσία της ανάμεσα στους νέους και τους παλαιούς ιδιοκτήτες θα είναι καταλυτική.
“Ο συγγραφέας δεν κάνει μια βιογραφία της Γκάρμπο”, τονίζει ο Γιάννης Μόσχος, προσθέτοντας: “Έχει πολλές θεματικές το έργο. Π.χ., τον θεσμό της οικογένειας και πώς κάποιος διάγει τον βίο του στο πλαίσιό της ή αν επιλέγει να ζει μονήρης. Στην οικογένεια, είτε την τυπική είτε την ομοφυλόφιλη, διότι υπάρχει και ένα ζευγάρι ομοφυλόφιλο, αντιπαραθέτει την Γκάρμπο, μια γυναίκα που ήθελε να ζει μόνη, να μην ενταχθεί ποτέ”.
Είναι και ένα έργο που μιλά για τις ανθρώπινες σχέσεις εν γένει. Για τις σχέσεις όλων. Ή, όπως λέει ο Γιάννης Μόσχος, “ο συγγραφέας βάζει ένα μυθικό πρόσωπο, όπως ήταν η Γκάρμπο, να πει κάτι απλό. Δηλαδή όλοι είμαστε το ίδιο ανίκανοι να βρούμε πώς να ζήσουμε, αλλά και το ίδιο ικανοί”.
Ο μύθος της Γκρέτας Γκάρμπο διατηρεί τη δύναμή του παρά τα χρόνια που έχουν περάσει από τότε που εγκατέλειψε το σινεμά, παρόλο που οι ταινίες που είχε γυρίσει, στον βωβό και τον ομιλούντα, δεν προβάλλονται. Το ερώτημα είναι πώς είναι δυνατόν να διατηρηθεί στη σκηνή ενός θεάτρου.
“Αν η ηρωίδα ήταν μια ηθοποιός με όνομα για παράδειγμα Γκρέτα Παυλοπούλου, θα μπορούσε ο ρόλος να πλαστεί χωρίς δεσμεύσεις. Πιστεύω ότι δεν πρέπει η ηθοποιός που θα την ερμηνεύσει να τη μιμηθεί, να την κοπιάρει, αφού άλλη είναι η εικόνα της που έχουμε από τον κινηματογράφο και άλλη, που δεν την ξέρουμε, στην καθημερινότητά της”.

Η ηθοποιός και η μυθική Γκρέτα Γκάρμπο.
Το έργο του Φρανκ ΜακΓκίνες μετέφρασε για την Πειραματική Σκηνή ο Δημήτρης Ναζίρης. Τα σκηνικά και κοστούμια είναι του Απόστολου Βέττα και τους ρόλους ερμηνεύουν οι ηθοποιοί Ελένη Δημοπούλου, Άννα Κυριακίδου, Στάθης Μαυρόπουλος, Μάριος Μεβουλιώτης, Νίκος Λύτρας και Μαριέτα Σπηλιοπούλου. Η Έφη Σταμούλη ανέλαβε τον ρόλο της Γκρέτα Γκάρμπο.
“Δεν μου έχει ξανασυμβεί να παίξω ένα υπαρκτό πρόσωπο”, λέει η Έφη Σταμούλη. “Πάντα αυτό δημιουργεί μια επιπλέον δυσκολία, ειδικά αν πρόκειται για πρόσωπο όπως η Γκάρμπο, με τον μύθο του. Όμως είναι ένα έργο που δεν ασχολείται με τη βιογραφία της, αλλά επικεντρώνεται περισσότερο στο πώς αυτό το διάσημο, μυθικό, πολύ σημαντικό πρόσωπο έρχεται σε επαφή με την καθημερινότητα και ποιες επιπτώσεις έχει αυτή η συνάντηση στο ίδιο και τους άλλους”.
Για να βρει το πρόσωπο της Γκάρμπο, αναζήτησε τις ταινίες της, ντοκουμέντα κάθε είδους για τη ζωή της και σιγά-σιγά άρχισε να πλάθει τον ρόλο. “Το καλό είναι ότι δεν παίζω την Γκάρμπο όταν ήταν σταρ, αλλά όταν είχε αποσυρθεί. Με εντυπωσίασε πολύ μάλιστα όταν διάβασα πως η Γκάρμπο, αυτό το θείο πλάσμα, ήταν μια από τις πιο ατημέλητες γυναίκες που μπορεί κανείς να διανοηθεί. Ήταν άλλη η εικόνα της που έχουμε από τις ταινίες του Χόλιγουντ και άλλη η εικόνα της όταν αποσύρθηκε. Ατημέλητη, με μαύρα γυαλιά, αχτένιστη. Και όπως λένε άνθρωποι που τη γνώρισαν, ήταν πολύ ζεστός άνθρωπος αλλά και πολύ μόνος. Με μια μοναξιά του τη ζήτησε, την επέβαλε στον εαυτό της, που έζησε μαζί της. Ίσως αυτό είναι το μόνο σημείο που συνδέει την ντίβα Γκάρμπο με την Γκάρμπο όταν αποσύρθηκε”.

Η Γκάρμπο στη Μεταμόρφωση Χαλκιδικής
Οι παλαιότεροι ίσως να θυμούνται ότι ο Ωνάσης είχε φιλοξενήσει την σταρ στη θαλαμηγό του. Όμως λίγοι ξέρουν ότι είχε έλθει και άλλη μία φορά στην Ελλάδα.
“Μας το είπε η Ελένη Δημοπούλου, η οποία συνάντησε, όταν συζητούσαμε για το έργο, αυτούς που τη φιλοξένησαν στο εξοχικό τους στη Μεταμόρφωση Χαλκιδικής το 1984, έξι χρόνια πριν πεθάνει. Της είπαν και αυτοί, Αμερικανοί που ζουν χρόνια στην Ελλάδα, ότι ήταν μια γυναίκα διαχυτική, με πολύ χιούμορ”.
Η Ελένη Δημοπούλου ερμηνεύει τον ρόλο της μητέρας Πόλι. Η Πόλι και η Γκάρμπο, μετά τη γνωριμία τους και τις όποιες αντιπαλότητες νιώσουν, αντιλαμβάνονται πολλά για τον εαυτό τους και τους γύρω. “Την κρίνει αρχικά, την ειρωνεύεται, και μετά καταλαβαίνει πως δεν είναι έτσι τα πράγματα. Αλλά και η Γκάρμπο αρχίζει να αμφισβητεί τις σιγουριές της”, λέει ο Γιάννης Μόσχος και η Έφη Σταμούλη προσθέτει: “Η Γκάρμπο και η οικογένεια αλληλοεπηρεάζονται από αυτήν τη σχέση”.