Οι έμποροι,Ζοέλ Πομμερά

Δημοσιεύματα

Πειραματική σκηνή της "Τέχνης", "Οι έμποροι" με τα υπαρξιακά προβλήματα

Τι ήταν αυτό που σας γοήτευσε στο συγκεκριμένο έργο, ώστε να το σκηνοθετήσετε;
Η θεματική του αφορά την ανεργία και την επίδρασή της στις ανθρώπινες σχέσεις, στη φιλία και στον έρωτα. Ασχολείται δηλαδή με το πώς αυτό το πρόβλημα που βρίσκεται στο επίκεντρο διαβρώνει τις ανθρώπινες σχέσεις. Το κείμενο ξεφεύγει από τα στενά όρια της γαλλικής πραγματικότητας και αφορά άμεσα όλο τον κόσμο. Με γοήτευσε αυτό, αλλά και το γεγονός ότι η συγκεκριμένη θεματική δεν παρουσιάζεται μέσω μανιφέστων, ούτε μέσω μιας ξύλινης πολιτικής γλώσσας. Το έργο λειτουργεί ως αλληγορία. Επηρεάζει τον θεατή σταδιακά, σχεδόν τον αφήνει αμήχανο για λίγη ώρα μετά την παράσταση και στη συνέχεια ενεργοποιεί τη σκέψη του. Προκαλεί μια αποκάλυψη μέσα του για το τι συμβαίνει σήμερα και πόσο επηρεάζουν την προσωπική μας ζωή τα ζητήματα της ανεργίας ή της εργασίας.

Ποια η λειτουργία της αφήγησης στην παράσταση;
Άλλο ένα γοητευτικό στοιχείο του κειμένου είναι η πολύ ιδιόμορφη δομή του. Η αφήγηση γίνεται με λέξεις, αλλά και με τη γλώσσα των σωμάτων μπροστά στο κοινό, ζωντανεύοντας σταδιακά από πρόσωπα που βρίσκονται επί σκηνής σαν σκιές του παρελθόντος χωρίς να μιλούν. Η Έφη Σταμούλη, που υποδύεται την αφηγήτρια, απευθύνεται άμεσα στους θεατές και διηγείται την ιστορία της. Ουσιαστικά το έργο συνδυάζει την παραδοσιακή δομή του θεατρικού μονολόγου με πολυπρόσωπη δράση. Αυτά τα δύο στοιχεία που φαίνονται αντίθετα συνυπάρχουν. 

Στη διάρκεια της προετοιμασίας προβληματιστήκατε για κάτι;
Θα έλεγε κάποιος ότι πρωταγωνιστής της παράστασης είναι το ίδιο το κείμενο. Το έργο δεν ζητά από τους ηθοποιούς να χτίσουν ένα ρόλο και να παίξουν με τον παραδοσιακό τρόπο, αλλά να υπάρχουν ως παρουσίες στη σκηνή. Όταν ένας σκηνοθέτης αποφασίσει να δουλέψει έτσι, φοβάται ότι θα αντιμετωπίσει αντίδραση από τους ηθοποιούς, που μπορεί να θεωρήσουν ότι αυτό δεν είναι δημιουργικό. Στην περίπτωσή μας συνέβη ακριβώς το αντίθετο και αυτό με εξέπληξε. Οι ηθοποιοί γοητεύτηκαν από το κείμενο και κατάφεραν να υπάρχουν δίπλα στις λέξεις του και να τις φωτίζουν, όπως το ζητά ο συγγραφέας.

Είναι η πρώτη φορά που ανεβαίνει έργο του συγγραφέα από άλλον σκηνοθέτη. Αποτελεί αυτό ευθύνη;
Μεγάλη... Ο τρόπος με τον οποίο παράγει τα κείμενά του αυτός ο σκηνοθέτης και τα δουλεύει είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τη δουλειά που κάνει στο πλαίσιο της ομάδας του. Από ό,τι κατάλαβα μιλώντας μαζί του, υπάρχει ένας θεματικός άξονας πάνω στον οποίο ο ίδιος κάνει πρόβες και το βράδυ γράφει το έργο όπως διαμορφώνεται μέσα από καταστάσεις που προέκυψαν στη διάρκεια των δοκιμών. Αφού το κείμενο δημιουργείται την ώρα της πρόβας, είναι φυσικό ο ίδιος να αισθάνεται ότι μόνο εκείνος μπορεί να το σκηνοθετήσει. Ωστόσο, από ένα σημείο και μετά αρχίζει να εκδίδει τα έργα του, τα οποία πλέον κυκλοφορούν στο εμπόριο.

Τον γνωρίσατε; Μιλήσατε μαζί του για το έργο
Τον συναντήσαμε στη Γαλλία μαζί με τον Νικηφόρο Παπανδρέου και την Έφη Σταμούλη. Κάναμε μια μεγάλη και γόνιμη συζήτηση και καταφέραμε να αρχίσει να ανοίγει τη δουλειά του σε άλλες χώρες και σε άλλους σκηνοθέτες, αν και νομίζω ότι ο ίδιος ήταν έτοιμος γι’ αυτό. Φάνηκε να έχουμε κοινό τρόπο προσέγγισης των πραγμάτων και έτσι με χαρά αποδέχτηκε να ανεβεί η παράσταση και να έρθει να την παρακολουθήσει.
Από την άλλη μεριά, προσπάθησα μέσα από αυτή τη δουλειά να ακολουθήσω τις αρχές που ο ίδιος έχει διατυπώσει σε θεωρητικά του κείμενα. Ακόμη και η σκηνοθεσία σε αυτή την παράσταση είναι μια άσκηση εφαρμογής αρκετών πρωτοποριακών απόψεων του Πομερά πάνω στο θέατρο και στη σχέση του ηθοποιού με τον θεατή. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Πομερά πήρε πέρυσι το πρώτο βραβείο συγγραφής θεατρικού έργου στη Γαλλία και αυτή τη στιγμή είναι στο επίκεντρο του θεατρικού ενδιαφέροντος.

Έντυπο: Μακεδονία

Συντάκτης: Κυριακή Τσολάκη

Ημερομηνία δημοσίευσης: 08.11.2008

Παράσταση: Οι έμποροι